Musici, zowel in de pop als in de klassieke muziek, stellen zichzelf beroepsmatig gedwongen bloot aan meer decibellen dan vaak goed voor hun oren is. In het algemeen geldt dat korte blootstelling aan harde volumes net zo veel schade kan veroorzaken als langdurige middelmatige blootstelling aan geluid. Dit laatste is bij orkestmusici zeer vaak het geval. Ook podium-stress kan tinnitus of hyperacusis zeer versterken. Laat je goed informeren over hoe gezond al die decibellen voor je gehoor zijn!
Hyperacusis
In mijn concertpraktijk ben ik velen tegengekomen die door hun jarenlange inzet in orkest- of lespraktijk een grote gehoorsovergevoeligheid hebben ontwikkeld. Hyperacusis. Deze overgevoeligheid voor geluid beperkt zich vaak niet tot de momenten dat het vak wordt uitgeoefend, maar sijpelt ook langzaam maar zeker door in het dagelijkse bestaan. Ik ken eigenlijk nauwelijks musici die niet geïrriteerd raken bij opdringerige muziek in restaurants, langs hen heen scheurende brommers of in de concertpauze repeterende koperblazers. Ook popmusici hebben vaak een grote gehoorsovergevoeligheid of kunnen hun vak na verloop van tijd niet meer uitoefenen.
Diplacusis
Verder ben ik mensen tegengekomen die door het jarenlange geluid in hun ene oor, (door viool spelen bijvoorbeeld) een totaal andere toonperceptie hebben gekregen dan in hun andere oor. Dit verschijnsel heet diplacusis. In het boek van Oliver Sacks, Musicofilia, over muziek en het brein, komt dit uitgebreid aan de orde. De positie van orkestleden in het orkest maakt ook veel uit voor de gehoorbelasting. Zitten ze te dicht bij de koperblazers? Zingt er een koor direct in hun nek? Praat met de verantwoordelijke persoon. Ook als je een free-lancer bent.
Gehoorbeschadiging uit de praktijk
Er wordt op dit moment serieuzer naar dit probleem gekeken dan ooit. Zie het initiatief van S. Emmer en R. van de Heyden die de campagne “GEEF OORONDERZOEK GEHOOR”zijn gestart met een pleidooi voor meer wetenschappelijk onderzoek naar oplossingen. https://nos.nl/l/2454073
Al in 2009 heeft een cellist van Het Gelders Orkest een proces gewonnen tegen zijn werkgever vanwege zijn gehoorproblemen ontstaan tijdens zijn werk. Zie onderstaand artikel uit: “NRC.nl archief”
Utrecht, 20 augustus, 2009. Het Gelders Orkest is aansprakelijk voor blijvende gehoorschade die een cellist opliep tijdens zijn werkzaamheden. Dat heeft het gerechtshof in Arnhem bepaald. FNV Bondgenoten is blij met de uitspraak, aldus een woordvoerder vandaag.
Met de uitspraak komt een einde aan een slepende kwestie. De betrokken cellist kreeg negen jaar geleden al eens gelijk van de kantonrechter. Het Gelders Orkest ging tegen die uitspraak in beroep. Het gerechtshof heeft de muzikant nu uiteindelijk wederom in het gelijk gesteld.
Het orkest deed volgens FNV Bondgenoten onvoldoende om langdurige blootstelling aan schadelijk geluid te voorkomen. Volgens de vakbond zijn er meerdere maatregelen mogelijk om gehoorschade te voorkomen, maar zijn die niet genomen. Zo kan een orkest de posities van muzikanten wijzigen, repeteren met minder volume en harde passages meer spreiden.
Dat muziek mooi geluid is, maakt het niet minder schadelijk voor het gehoor, aldus FNV Bondgenoten. De cellist was van 1974 tot 2005 actief bij Het Gelders Orkest. In 1996 merkte hij voor het eerst een achteruitgang in zijn gehoor. Het orkest moet de cellist nu smartengeld betalen, maar het ging volgens diens raadsman vooral ‘om een principekwestie’.
Tinnitus Adem Therapie (TAT) en gehoorbeschadiging
Een onderzoek bij vijf professionele orkesten waar 250 musici bij betrokken waren heeft aan het licht gebracht dat er zich onder muzikanten velen bevinden die klachten hebben als hyperacusis, tinnitus en diplacusis. TAT kan wanneer u hierdoor getroffen bent ondersteuning geven en de effecten ervan verminderen.
Gehoorsbescherming voor musici
http://www.labformaat.nl/over-formaat.html heeft veel ervaring met gehoorsbescherming voor musici. Zij werkten met bekende DJ’s als Tiësto en ook met de musici van het Concertgebouworkest.